ZEYREK KİLİSE CAMİİ /PANTOKRATOR MANASTIRI

 

Zeyrek Camii/Pantokrator Manastırı

Zeyrek Kilise Cami olarak da adlandırılan cami Zeyrek semtinde Haliç’e hakim bir tepenin üzerinde kurulmuştur.

Pantokrator Manastırı’nın kiliselerini oluşturan birbirine bitişik üç kilisenin camiye dönüştürülmesiyle oluşmuştur. İstanbul’un Ayasofya’dan sonra ayakta kalan en eski kilisesidir. Aynı zamanda İstanbul’un fethinden sonra camiye dönüştürülen ilk kilisedir.

Bu üç kilisenin Bizans dönemindeki isimleri; İsa Mesih ( Hristos Pantokrator), Baş melek Mikhail ( Arhangelos Mikhail) ve Meryem Ana’dır.( Theotokos Elaiuse)

Kiliseler 1124 yılında inşa edilmeye başlanmış muhtemelen 1136 da ibadete açılmıştır. Yapıldığı dönemde hastanesi, yaşlılar yurdu, tıp okulu ve kütüphanesi ile geniş bir yapılar topluluğudur.

Tuğla yapı malzemesinin kullanıldığı kilisenin iç süslemelerinin çok güzel olduğu ve pencerelerin renkli vitraylarla kaplı olduğu kalıntılardan ve restorasyon buluntularından anlaşılmaktadır.

İstanbul’un fethiyle birlikte Pantokrator Manastırı yapıları medreseye dönüştürülmüş ve İstanbul’daki ilk eğitim kurumu olarak kayıtlara geçmiştir.

Medresenin yönetimi de dönemin en ünlü müderrislerinden Zeyrek lakaplı Molla Mehmet Efendi’ye verilmiştir. Camiye ve semte Zeyrek isminin verilme sebebi de budur.

Günümüze kadar yaşanan büyük depremlerde gördüğü zarar ve yapılan restorasyonlarla özellikle iç kesimi orijinalliğini kaybetse de İstanbul’un görülmesi gereken dini mekanlarındandır. 2019 yılında son restorasyondan sonra ibadete ve ziyarete açılmıştır. Caminin yanına Haliç ve tarihi yarımada manzaralı güzel bir seyir terası ve cafe yapılmıştır.

Fatih Zeyrekhane semtinde, Haliç/Unkapanı girişinin hemen sağında yer alan cami ihtişamıyla hemen dikkati çeker.