İLYAS BEY KÜLLİYESİ /CAMİİ

İLYAS BEY KÜLLİYESİ /CAMİİ

Aydın Söke ilçesine bağlı Akköy beldesinin bir köyü olan Balat’ta (Milet) şehrin güneyinde yer alan yapılar topluluğudur.

Külliye’de cami, medrese, hamam,imaret ve tanımlanamayan bazı yapı kalıntıları bulunmaktadır. Ayrıca Külliye bahçesinde ve çevresinde çok eski tarihlerden yakın zamana sıralanan mezarlar ile asırlık menengiç ağaçları da dikkati çeker.

Günümüzde küçük bir tarım köyü olan Balat tarih sahnesinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Hemen yakınında bulunan ülkemizin en önemli antik yerleşimlerinden olan Miletos dışında beylikler döneminde de adından söz ettirmiştir.

Aydın’ıngüneyi ve Muğla yöresini yurt edinen Menteşeoğullarının Gazi Ahmed döneminde antik Mylasa (Milas) yöresini ve Beçin’i başkent etmesinin ardından İlyas Bey zamanında başkentlik ve yönetim Balat’a taşınmıştır.

İlyas Bey Külliyesi ülkemizde beylikler döneminden kalan benzersiz yapı topluluklarındandır. Külliye özellikle Miletos’u gezenlerin mutlaka uğradıkları ( uğramaları gereken) bir değerdir.2012 yılında AB Kültürel Miras Ödülü/Europa Nostra Ödülü ile onurlandırılan külliye yakın zamanda yapılan kazı ve restorasyon çalışmalarından sonar daha ilgi çeker ve daha kolay gezilir olmuştur.

Külliyenin 1404 yılında inşa edildiğini belirten tabelanın ve tanıtım levhasının yanındaki kapıdan girişte önce geniş dıs avlu, hazier bölümü ve asırlık menengiç ağaçları karşılar.Sol tarafa devam edildiğinde büyük ve küçük hamam olarak adlandırılan yapı toplulukların yer alır.Son yıllarda yapılan nçalışmalarla bu yapılar açığa çıkarılmış ,üzeri koruma çatısıyla örtülmüş ve yürüyüş yolları düzenlenmiştir.

Hamamların ardından kuşatma duvarının devamında iç avlu, bu avluyu çevreleyen ve medrese olduğu anlaşılan odalar ve karşıda İlyas Bey Camii vardır.

Cami külliyenin en dikkat çekici yapısıdır.Mermer kitabesinden 1404 yılında İlyas Bey’in emriyle inşasına başlandığı anlaşılmaktadır.

Caminin dış yüzeyi yakında bulunan Miletos’tan getirilen farklı renklerdeki mermerlerin işlenmesiyle yapılmıştır.İç zemindeki yapı malzemesinin de Miletos’tan getirildiği anlaşılmaktadır.

İlyas Bey Camii kare planlı bir yapıya sahiptir.Üzeri kiremitle örtülü tek bit kubbesi vardır.Kubbe 14 metre çapındadır.

Giriş iki mermer sütunla üç bölüme ayrılmıştır.Giriş kapısının iki yanında geometric şekillerle süslü iki pencere yer alır.Bugünkü kapısı tabii ki orijinali değildir.Ama asıl kapısını da ahşap olduğu anlaşılmaktadır.

Mihrap kısmı hafifçe öne taşkın görünümde ve tamamen mermerden inşa edilmiştir.Mihrabın geometrik şekillerle ve bitkisel motiflerle süslü olduğu görülür.

Caminin dış cephesi gibi iç duvarları da mermerle kaplıdır. Bu özelliğiyle de dikkati çeker.

İlyaas Bey Camii’nin minaresi 1955 depreminde gövde başlangıcından itibaren yıkılmıştır.Anlaşıldığı kadarıyla tuğladan,silindirik yapıda ve tek şerefelidir.

Avlu kısmında bulunan şadırvandan pek iz kalmamıştır.Yerinde bugün bir lahit görülür.

İlyas Bey Camii, mimari özellikleri,iç ve dış cephelerindeki boydan boya uzanan mermer yapı malzemesi, ferah iç mekanı ve süslemeleriyle en güzel camilerimizden biridir.Ülkemizde beylikler dönemini yansıtan birkaç örnekten biri sayılan külliye mutlaka görülmelidir.

Yakında bulunan Milet antik kenti ve müzesi,Didim Apollon Tapınağı da gezilebir.