YÖRÜK ALİ EFE EVİ MÜZESİ
İçinde binlerce hikaye barındıran Kurtuluş Savaşı, ülkemizin
değişik yörelerinde destanlar yazdıran kahramanlar da çıkarmıştır.Kurtuluş
savaşında Ege deyince şanlı efeleri isimsiz zeybekleri hatırlarız hemen. Yörük
Ali, Demirci Mehmet ve Çakırcalı Mehmet Efe’ler hikayeleriyle hala yaşamaktadır
sanki Aydın Dağları’nda,Nazilli’de, Yenipazar’da,Malgaç Deresi’nde.
Yörük Ali Efe 1895 yılında Sultanhisar’ın Kavaklı Köyü’nde
doğmuştur. Babası Sarıtekeli aşiretinden İbrahim oğlu Abdi, annesi yine
Yörüklerin Atmaca Aşireti'nden Fatma'dır.
19 yaşına geldiğinde, içindeki zeybeklik ateşine
direnememiş,Aydın dağlarında dolaşan Alanyalı Molla Ahmet Efe'nin grubuna
katılmıştır. Küçük yaşına rağmen kısa zamanda Efe’nin ve tüm zeybeklerin güven
ve sevgisini kazanarak grupta ikinci adam konumuna yükselmiş, Alanyalı Molla
Ahmet Efe’nin Bozdoğan Kavaklıdere baskınında ölmesi üzerine Yörük Ali Efe
olarak grubun başına geçmiştir.
Değişik dönemlerde Aydın Dağları’nda dolaşan önemli efelerin
yaptığı gibi ezilenin, güçsüzün yanında olduğu için halk tarafından sevgi ve
itibar görmüştür.
1919 yılında Yunan ordusunun İzmir’i,Aydın’ı ve ardından
Nazilli’yi işgal etmesi, bölgede yaşayan her insan ve birçok efe gibi Yörük
Ali’de de vatan toprağını koruma ve işgalden kurtarma isteği uyandırmıştır.
Yörük Ali Efe, Kıllıoğlu Hüseyin Efe ve bazı arkadaşları ile
birlikte Aydın ilinin Çine ilçesi Yağcılar köyünde toplanarak 16 Haziran 1919
tarihinde Sultanhisar ve Atça arasındaki Malgaç deresinin üstünden geçen Malgaç
demiryolu köprüsü yanındaki Yunan karakoluna baskın yapmışlardır. Baskın
sonunda karakol tümüyle imha edilmiş, cephane ve erzaklar ele geçirilmiştir. Bu
baskın Batı ve Güney Anadolu'da düzenli, bilinçli ve milli şuurla işgalcilere
yapılan ilk baskın olarak kabul edilmektedir. Bu önemli başarı halka ümit ve
cesaret vererek, düşmanın yurttan atılabileceğine olan inancını arttırarak
Yörük Ali Efe'nin liderliğini perçinlemiştir. Yunan Ordusu ise beklemediği bu
baskın karşısında paniğe kapılarak Nazilli'deki kuvvetlerini yakıp yıkarak
Aydın istikametine geri çekilmiştir.
Daha sonra 7. Tümen kumandanı Miralay Şefik Aker'in
başkanlığında kurulan halk meclisinde oy birliğince alınan karar uyarınca Yörük
Ali Efe'ye Aydın'ın kurtarılması emredildi. Emrindeki kuvvetlerle birlikte
Aydın'ı geri aldı. Ancak takviye kuvvetlerle güçlenen Yunan ordusu Aydın’ı
ikinci kez işgal etti. Köşk, Umurlu ve Dörtyol cephesi kurularak olağanüstü cesaretle,
donanımlı ve sayıca çok fazla olan düşman kuvvetleri büyük kayıplara uğratıldı.
Böylece düzenli ordu kurulana kadar yirmi aylık bir süre düşman kuvvetlerinin
Aydın kanadından Anadolu içlerine ilerlemesi engellendi.
Düzenli ordunun kurulması üzerine Yörük Ali Efe, emrindeki
savaş deneyimi çok iyi olan büyük bir grubu ile birlikte TBMM Ordusu'na
katıldı. Milis Miralay rütbesiyle Milli Aydın Cephesi Komutanı olarak atandı.
Savaş sonunda başarılarından dolayı TBMM tarafından Kırmızı şeritli İstiklâl Madalyası
ile ödüllendirildi.
1928 yılında İzmir’e yerleşen Yörük Ali Efe, burada
geçirdiği bir tramvay kazasında bacaklarını kaybetmiş ve ardından “Halkı
iyidir, toprağı sever, toprağı seven insan sever. Ben orada rahat ederim"
dediği Yenipazar’a yerleşmiş ve öldüğünde orada toprağa verilmesini vasiyet
etmiştir.
1951 yılında tedavi için gittiği Bursa’da vefat etmiştir.
Vasiyeti üzerine Yenipazar’da bir süre ikamet ettiği evin bahçesine
gömülmüştür.
Bir süre yaşadığı ve mezarının bulunduğu ev 1980 yılında tamamen
yanmıştır. 1995 yılında Aydın Valiliğinin başvurusu kabul görmüş, efenin
mirasçıları da evin müze olması şartıyla eşyaları bağışlamıştır. Kültür Bakanlığı
tarafından restore edilen ev 8 Haziran 2001 yılında “Yörük Ali Evi Müzesi” adıyla ziyarete açılmıştır.
Müzeye ulaşmak oldukça kolaydır. Aydın’dan Nazilli’ye
giderken Yenipazar kavşağına girerek yaklaşık 10 dakikada sakin şehir
Yenipazar’a ve müzeye ulaşabilirsiniz. Ne yazık ki yeterince tanıtımı
yapılmayan ve ziyaret edilmeyen müze evi sakin bir ortamda doya doya
gezebilirsiniz.
Bu arada Yenipazar’a gelmişken meşhur pidesini yemeden
ayrılmayın.
Yorumlar
Yorum Gönder