ANADOLU MEDENİYETLERİ MÜZESİ
GEZİLEBİLECEK, GÖRÜLEBİLECEK EN GÜZEL MÜZELERİMİZDEN..
Müzenin Tarihçesi
Ankara’da ilk müze, Kültür Müdürü Mübarek Galip Bey
tarafından 1921 yılında kalenin Akkale olarak isimlendirilen burcunda
kurulmuştur. Bu müzenin yanısıra Augustus Mabedi ile Roma Hamamında da eser
toplanmıştır.
Atatürk’ün telkinleriyle merkezde bir “Eti Müzesi” kurma
fikrinden hareket edilerek diğer bölgelerdeki Hitit eserleri de Ankara’ya
gönderilmeye başlanınca geniş mekanlara sahip bir müze binası gerekli
görülmüştür. O zamanki Kültür (Hars) Müdürü Hamit Zübeyr Koşay tarafından,
devrin Maarif Vekili Saffet Ankan’a metruk halde bulunan Mahmut Paşa Bedesteni
ve Kurşunlu Hanın onarılarak müze binası olarak kullanılması önerilmiş, bu
fikir kabul edilerek, 1938 yılından 1968’e kadar devam eden bir restorasyon
çalışması başlatılmıştır. Bedestenin orta bölümünde yer alan kubbeli mekanın
büyük bir kısmının onarımının 1940 yılında bitirilmesi ile eserler, Alman
Arkeolog H. G. Guterbock başkanlığındaki bir heyet tarafından yerleştirilmeye
başlanmış, 1943 yılında binaların onarımı devam ederken, orta bölüm ziyarete
açılmıştır. Bu bölümün onarım projesi Y. Mimar Macit Kural, ihale sonrası
onarımı ise Y. Mimar Zühtü Bey tarafından yapılmıştır. 1948 yılında Müze
İdaresi Akkaleyi depo olarak bırakıp, Kurşunlu Hanın onarımı tamamlanan dört
odasına yerleşmiştir. Kubbeli mekanın çevresindeki arastanın restorasyon ve
teşhir projeleri Anıtlar Yüksek Mimarı İhsan Kıygı tarafından hazırlanmış ve
uygulanmıştır. Beş dükkan orijinal halde bırakılıp, dükkan aralarındaki
bölmeler kaldırılmış ve böylece, teşhir için geniş bir çevre koridoru elde
edilmiştir. Müze yapısı 1968 yılında son şeklini almıştır. Bugün idari bina
olarak kullanılan Kurşunlu Han’da araştırmacı odaları, kütüphane, konferans
salonu, laboratuvar ve iş atelyeleri yer almakta, Mahmut Paşa Bedesteni ise
teşhir salonu olarak kullanılmaktadır.
Bugün kendine özgü koleksiyonları ile dünyanın sayılı
müzeleri arasında yer alan Anadolu Medeniyetleri Müzesinde, Anadolu
Arkeolojisi, Paleolitik Çağdan başlıyarak günümüze kadar Osmanlı devrinin bu tarihi
mekanlarında kronolojik bir sırayla sergilenmektedir.
Müze Binalarının Traihçesi
1997 yılında Avrupa'da Yılın Müzesi seçilmek gibi önemli bir
başarıya imza atan Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Atpazarı olarak isimlendirilen
semtte, Ankara Kalesi’nin dış duvarının güney doğu kıyısında, yeni işlev
verilerek düzenlenmiş iki Osmanlı yapısında yer alır. Bu yapılardan biri Mahmut
Paşa Bedesteni, diğeri Kurşunlu Han’dır.
Bedestenin; Fatih Dönemi baş vezirlerinden Mahmut Paşa
tarafından 1464 - 1471 tarihleri arasında yaptırıldığı tahmin edilmektedir.
Kitabesi yoktur. Kaynaklarda Ankara sof kumaşlarının buradan dağıtıldığı
yazılıdır. Yapının planı klasik tiptedir. Ortada 10 kubbe ile örtülü dikdörtgen
planlı kapalı mekan, karşılıklı yerleştirilen üstü beşik tonozlarla örtülü 102
dükkandan meydana gelen bir arasta ile çevrilmektedir.
Kurşunlu Han, tahrir defterlerine ve sicil kayıtlarına
dayanan son araştırmalara göre Fatih Dönemi baş vezirlerinden Mehmet Paşa’nın
İstanbul’un Üsküdar semtindeki imaretine vakıf olarak yaptırılmıştır. Kitabesi
yoktur. 1946 yılındaki onarımda II. Murat’a ait sikkeler ele geçirilmiştir. Bu
buluntular, hanın 15. asrın ilk yarısında var olduğunu kanıtlar niteliktedir.
Han, Osmanlı devri hanlarının tipik plan karakterinde olup, ortada avlu ve
revak sırası ile, bunları çeviren iki katlı odalardan oluşur. Zemin katta 28,
birinci katta 30 oda yer alır. Odalar ocaklıdır. Yapının batı ve güney
yönlerinde yer alan bodrum katta “L” tipinde bir ahır kısmı mevcuttur. Hanın
kuzey cephesinde 11, doğu cephesinde 9 ve giriş eyvanı içerisinde karşılıklı
yerleştirilen 4 dükkan yer alır. Hanı yaptıran Mehmet Paşa, 1467 yılında
bedesteni yaptıran Mahmut Paşa’nın azlinden sonra başvezir olmuş ve 1470 yılına
kadar görevde kalmıştır. Üsküdar’da cami, imaret ve medresesi olup, kendisi
orada gömülüdür.
Bugün, müzeyi oluşturan bu iki yapı, 1881 yılındaki son
yangından sonra terk edilmiştir.
Müzenin Dünyadaki Yeri
Tarihi yapıları, köklü geçmişi ile bugünlere gelen Anadolu
Medeniyetleri Müzesi 19 Nisan 1997 tarihinde İsviçre'nin Lozan kentinde 68 Müze
arasında birinci seçilerek "Avrupa'da Yılın Müzesi" unvanını elde
etmiştir. Bugün kendine özgü koleksiyonları ile dünyanın sayılı müzeleri
arasında yer alan Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde, Anadolu arkeolojik eserleri
Paleolitik Çağdan başlayarak günümüze kadar, kronolojik bir sırayla
sergilenmektedir.
Yorumlar
Yorum Gönder