ÖŞVANK KİLİSESİ

Erzurum’un özellikle Karadeniz Bölgesi sınırlarında olan Tortum, Uzundere ve İspir gibi ilçelerinde Gürcü mimarisinin eseri olan kiliseler görülmektedir. Bunların bazıları korunup sağlam şekilde günümüze ulaşabilmişken (Tortum Bağbaşı Meyrem Ana Kilisesi gibi) bazıları da maalesef kaderine terk edilmiş harabeye dönmüştür. Öşvank Kilisesi’de  (Öşki Kilisesi olarak da tanınmaktadır)bu terk edilmişliğe örnektir.Dünya Anıtlar Kurulu tarafından dünyanın en tehlikeli (yıkılma riski taşıyan) 100 anıtı arasında gösterilmektedir. O nedenle tamamen yıkılıp gitmeden gören şanslı saymalı kendini.

Yetkililere sorarsanız kimi prosedüre bağlar kimi parasızlığa kimi de değer bilmemezliğe. Sonuçta muhteşem mimari örneği olan kiliseden her gün bir parça daha kopmaktadır.

Öşvank Kilisesi Erzurum Uzundere ilçesi Çamlıyamaç köyünde. Erzurum merkeze yaklaşık 100 kilometre uzaklıktadır. Uzundere Artvin yolunda devam ederken Tortum gölüne gelmeden sol tarafta tabelası görülür ve yaklaşık 10 dakikalık bir yolculuktan sonra kiliseye ulaşılır. Bu arada yol boyu çevrenin jeolojik yapısı manzarası da oldukça ilginçtir.
Öşvank Kilisesi  giriş alnında bulunan kitabeye göre Gürcü Bağrat'lı Hanedanlığı zamanında 3. Adernese'nin oğlu Magistras Bağrat tarafından 963-973 yılları arasında yapılmıştır. Mimarisi Öşk'lü Grigor'a ait olan kilise Vaftizci Yahya'ya adanmış yapının büyük kubbesi Bizans imparatorları 2. Basileios ve 7. Constantin tarafından 1022-1028 yılları arasında onarılmıştır.Kilise Hristiyan Gürcüler tarafından kutsal mekan kabul edildiği için zaman zaman gruplar halinde ziyaret edilir.Bölgedeki haç planlı kiliselerin en büyüğüdür.

Kilise 19.Yüzyıl başlarından 1980 yılına kadar cami olarak kullanılmasına rağmen maalesef yeterince korunamamıştır.

Kilise özellikle dış yüzeyinde yer alan kabartmalar ve iç yüzeyde günümüze az da olsa ulaşabilen freskolarıyla ünlüdür.

12 pencereli kubbe kısmı günümüze sağlam şekilde ulaşabilmesine rağmen apsis kısmının tavanı çökmüştür.

Kilise içindeki sütun ayaklarındaki bitkisel motifler dikkati çekicidir.

Öşvank kilisesini gezenlerin ilgisini çeken bir görüntü vardır; apsisin ön bölümündeki sütunların birini yerini ağaç kütüğü almıştır. Trajikomik hikayeye  göre sütunu çalan hırsızlar sağolsunlar bölüm yıkılmasın diye yerine ağaç kütüğünü koymuşlardır. Ağaç çürümeye yüz tutunca da köylüler demir destekle sağlamlaştırmışlardır.