YÖRÜK ALİ EFE EVİ MÜZESİ

İçinde binlerce hikaye barındıran Kurtuluş Savaşı, ülkemizin değişik yörelerinde destanlar yazdıran kahramanlar da çıkarmıştır.Kurtuluş savaşında Ege deyince şanlı efeleri isimsiz zeybekleri hatırlarız hemen. Yörük Ali, Demirci Mehmet ve Çakırcalı Mehmet Efe’ler hikayeleriyle hala yaşamaktadır sanki Aydın Dağları’nda,Nazilli’de, Yenipazar’da,Malgaç Deresi’nde.

Yörük Ali Efe 1895 yılında Sultanhisar’ın Kavaklı Köyü’nde doğmuştur. Babası Sarıtekeli aşiretinden İbrahim oğlu Abdi, annesi yine Yörüklerin Atmaca Aşireti'nden Fatma'dır.

19 yaşına geldiğinde, içindeki zeybeklik ateşine direnememiş,Aydın dağlarında dolaşan Alanyalı Molla Ahmet Efe'nin grubuna katılmıştır. Küçük yaşına rağmen kısa zamanda Efe’nin ve tüm zeybeklerin güven ve sevgisini kazanarak grupta ikinci adam konumuna yükselmiş, Alanyalı Molla Ahmet Efe’nin Bozdoğan Kavaklıdere baskınında ölmesi üzerine Yörük Ali Efe olarak grubun başına geçmiştir.

Değişik dönemlerde Aydın Dağları’nda dolaşan önemli efelerin yaptığı gibi ezilenin, güçsüzün yanında olduğu için halk tarafından sevgi ve itibar görmüştür.

1919 yılında Yunan ordusunun İzmir’i,Aydın’ı ve ardından Nazilli’yi işgal etmesi, bölgede yaşayan her insan ve birçok efe gibi Yörük Ali’de de vatan toprağını koruma ve işgalden kurtarma isteği uyandırmıştır.

Yörük Ali Efe, Kıllıoğlu Hüseyin Efe ve bazı arkadaşları ile birlikte Aydın ilinin Çine ilçesi Yağcılar köyünde toplanarak 16 Haziran 1919 tarihinde Sultanhisar ve Atça arasındaki Malgaç deresinin üstünden geçen Malgaç demiryolu köprüsü yanındaki Yunan karakoluna baskın yapmışlardır. Baskın sonunda karakol tümüyle imha edilmiş, cephane ve erzaklar ele geçirilmiştir. Bu baskın Batı ve Güney Anadolu'da düzenli, bilinçli ve milli şuurla işgalcilere yapılan ilk baskın olarak kabul edilmektedir. Bu önemli başarı halka ümit ve cesaret vererek, düşmanın yurttan atılabileceğine olan inancını arttırarak Yörük Ali Efe'nin liderliğini perçinlemiştir. Yunan Ordusu ise beklemediği bu baskın karşısında paniğe kapılarak Nazilli'deki kuvvetlerini yakıp yıkarak Aydın istikametine geri çekilmiştir.

Daha sonra 7. Tümen kumandanı Miralay Şefik Aker'in başkanlığında kurulan halk meclisinde oy birliğince alınan karar uyarınca Yörük Ali Efe'ye Aydın'ın kurtarılması emredildi. Emrindeki kuvvetlerle birlikte Aydın'ı geri aldı. Ancak takviye kuvvetlerle güçlenen Yunan ordusu Aydın’ı ikinci kez işgal etti. Köşk, Umurlu ve Dörtyol cephesi kurularak olağanüstü cesaretle, donanımlı ve sayıca çok fazla olan düşman kuvvetleri büyük kayıplara uğratıldı. Böylece düzenli ordu kurulana kadar yirmi aylık bir süre düşman kuvvetlerinin Aydın kanadından Anadolu içlerine ilerlemesi engellendi.

Düzenli ordunun kurulması üzerine Yörük Ali Efe, emrindeki savaş deneyimi çok iyi olan büyük bir grubu ile birlikte TBMM Ordusu'na katıldı. Milis Miralay rütbesiyle Milli Aydın Cephesi Komutanı olarak atandı. Savaş sonunda başarılarından dolayı TBMM tarafından Kırmızı şeritli İstiklâl Madalyası ile ödüllendirildi.

1928 yılında İzmir’e yerleşen Yörük Ali Efe, burada geçirdiği bir tramvay kazasında bacaklarını kaybetmiş ve ardından “Halkı iyidir, toprağı sever, toprağı seven insan sever. Ben orada rahat ederim" dediği Yenipazar’a yerleşmiş ve öldüğünde orada toprağa verilmesini vasiyet etmiştir.

1951 yılında tedavi için gittiği Bursa’da vefat etmiştir. Vasiyeti üzerine Yenipazar’da bir süre ikamet ettiği evin bahçesine gömülmüştür.

Bir süre yaşadığı ve mezarının bulunduğu ev 1980 yılında tamamen yanmıştır. 1995 yılında Aydın Valiliğinin başvurusu kabul görmüş, efenin mirasçıları da evin müze olması şartıyla eşyaları bağışlamıştır. Kültür Bakanlığı tarafından restore edilen ev 8 Haziran 2001 yılında  “Yörük Ali Evi Müzesi” adıyla ziyarete açılmıştır.

Müzeye ulaşmak oldukça kolaydır. Aydın’dan Nazilli’ye giderken Yenipazar kavşağına girerek yaklaşık 10 dakikada sakin şehir Yenipazar’a ve müzeye ulaşabilirsiniz. Ne yazık ki yeterince tanıtımı yapılmayan ve ziyaret edilmeyen müze evi sakin bir ortamda doya doya gezebilirsiniz.

Bu arada Yenipazar’a gelmişken meşhur pidesini yemeden ayrılmayın.